vrijdag

Hoe ging het met Henk Krol en Publeaks?

Henk Krol nam ontslag als fractielid van ouderenpartij 50PLUS, en dat gebeurde naar aanleiding van artikelen die ik in 2013 schreef in de Volkskrant.
Van dat besluit kreeg Henk Krol later spijt. Ook zijn inkomen dreigde hij te verliezen. Binnen een jaar zat hij weer op het pluche als Kamerlid, als belangenvertegenwoordiger van oudere en gepensioneerde Nederlanders. Voor de onthulling van zijn eigen pensioenfraude, ontving ik in november de persprijs voor nieuwsjournalistiek De Tegel; door RTL de 'Oscar van de Nederlandse journalistiek' genoemd.
Hoe is die publicatie tot stand gekomen? Daarover staat bij bij de twee artikelen al wat informatie: de tip kwam naar de Volkskrant via website Publeaks. Ik heb bronnen gezocht die de informatie zouden kunnen bevestigen – en dat uiteindelijk dus ook deden.
Dat klinkt iets eenvoudiger dan het was, en de rol van ‘Publeaks’ spreekt tot de verbeelding. Maar het wekt, blijkt ondermeer uit de hoeveelheid tweets daarover, ook verwarring. Laat me uitleggen hoe het ging.
De tip die twee weken geleden, op dinsdag 24 september anoniem op onze Publeaks-laptop binnenkwam, was gestuurd aan de Volkskrant en NRC Handelsblad. Zo werkt de gezamenlijke klokkenluiderssite: je kunt als bron meerdere media tegelijk aanvinken.
Voor ons journalisten is dat niet leuk. Als je je collega’s wilt voorblijven, word je gedwongen tot een razendsnelle triage en dreig je veel tijd te verliezen aan het ‘voor de zekerheid’ checken van tips waarvan je vooraf uit ervaring weet dat ze vermoedelijk tot niets leiden.
De tip over het pensioengat van oud-medewerkers van de Gay Krant was kort, en er zaten geen documenten bij. Hij leek afkomstig uit de tweede hand. Het niet-afdragen van pensioenpremie zou gebeurd zijn in de vroege jaren negentig. Ik had veel ander werk te doen, maar het moest dan maar even. Op Linkedin zocht ik naar oud Gay Krant-redacteuren uit genoemde periode.
Zo kreeg ik de belangrijkste eindredacteur uit die tijd aan de telefoon. Hij wist van niks en kon me ervan overtuigen dat áls er zoiets zou zijn gebeurd, dat op de kleine redactie van toen echt wel besproken zou zijn. Ik zocht contact met de curator van de Gay Krant. Die liet weten het verhaal evenmin te kennen.
Die tip was dus onjuist.
Dat de Volkskrant geen echte onderzoeksredactie meer heeft, is op zo’n moment lastig. Wie kan tijd vrij maken om een vermoedelijk onjuist bericht verder te verifiëren? Aan de andere kant: als het wáár zou zijn, zou pensioenverdediger Henk Krol wel iets uit te leggen hebben.
Nog steeds tussen de bedrijven door heb ik samen met datajournalist Sybren Kooistra een lijstje aangelegd van andere oud-medewerkers, op basis van hun profielen in Facebook, Linkedin en –nota bene - Hyves. Eén medewerker zei ‘het gerucht te kennen’, maar zelf van niets te weten (wat later niet bleek te kloppen trouwens). Ik vroeg of ik via hem een mail kon sturen aan personen die er mogelijk wél wat van zouden weten. Dat gebeurde.
Enkele dagen later meldde zich iemand die het verhaal wilde vertellen. Dat moest anoniem vanwege de geheimhoudingsverklaring die alle medewerkers hebben moeten ondertekenen. Via media-advocaat Jens van den Brink probeerde ik te achterhalen in hoeverre het faillissement van de Gay Krant nog iets aan die verklaring veranderde. Dat bleef een beetje hangen: de kans dat de curator de boete zou gaan innen is piepklein, maar bestaat formeel wel. De bronnen wilden toch liever anoniem.
Oud-medewerkers van de Gay Krant hebben meerdere redenen om hun verhaal niet ‘on the record’ te willen vertellen, zeiden ze. Velen zijn freelancer en willen niet bekend staan als recalcitrant of lastpost. Sommigen werken voor de doorstart van de Gay Krant onder een nieuwe eigenaar. Anderen hebben op een of andere manier nog zakelijke relaties met Krol, zo werd me verteld.
Maar de documenten die de Publeaks-lekker er helaas niet had bijgedaan, kon ik via hen wel krijgen.
Was er druk om snel te publiceren? Eigenlijk niet. Ik wilde eerst alle bewijsstukken en gesproken hebben met alle betrokkenen, ook het pensioenfonds, de curator, de toenmalige accountant en natuurlijk Henk Krol zelf. Tijdens die gesprekken merkte ik trouwens al snel dat ik de enige was die navraag deed.
Was de Volkskrant uit op de val van Henk Krol? Ik heb wel gemerkt dat weinigen die val zouden betreuren, maar voor mezelf sprekend; nee, I couldn’t care less. Het is gewoon zijn eigen schuld.